Bestuurlijke inleiding

Op 11 juli 2023 heeft de raad de Kadernota 2024 vastgesteld. Het hierin geschetste perspectief is het uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2024. Tijdens het opstellen van de begroting 2024 zijn de bestaande budgetten geanalyseerd en zijn ten opzichte van het begrotingsperspectief in de Kadernota 2024 (autonome) ontwikkelingen geconstateerd die tot aanpassing van dit perspectief leiden.
Deze ontwikkelingen zijn in onderstaand overzicht weergegeven als mutaties en leiden ten opzichte van de Kadernota 2024 per saldo tot een verbeterd begrotingssaldo in de begroting 2024 en het meerjarenperspectief:

Het bedrag van de mutaties begrotingsproces Begroting 2024 bestaat uit verschillende posten, die onderstaand worden benoemd en vervolgens op hoofdlijnen worden toegelicht.

Leeswijzer: positieve bedragen in het overzicht hebben een positief effect op het begrotingssaldo, negatieve bedragen duiden op een ontwikkeling die tot een verslechtering van het begrotingssaldo leidt.

OZB

Op basis van het Consumentenprijsindexcijfer van juni 2023 zijn de opbrengsten voor de onroerendezaakbelasting (OZB) in de begroting 2024 verhoogd met 5,7%. Hierdoor ontstaat een voordeel in de begrote OZB-opbrengsten van € 901.000.
Daarnaast is in Dijk en Waard het aantal onroerende zaken (woningen, (bedrijfs)panden, fabrieken en alle bijbehorende grond) waarover OZB in rekening wordt gebracht ten opzichte van het vorige jaar toegenomen. Deze onroerende zaken worden in 2024 voor het eerst in de OZB-heffing betrokken. Dit leidt voor de begroting 2024 tot hogere OZB-opbrengsten van € 344.000.

Afschrijving

In de afschrijvingskosten van de gemeente doet zich naar verwachting de komende jaren een aantal positieve effecten voor:
2024:   
Het positieve effect van € 340.000 in de jaarschijf 2024 heeft vooral betrekking op
investeringen, die zijn uitgesteld. Hierdoor beginnen ook de afschrijvingen op een later
moment.
2026:   
Het positieve effect van € 324.000 in de jaarschijf 2026 wordt hoofdzakelijk veroorzaakt  door een geplande aflossing op een lening in 2023. In de begroting 2023 is deze
aflossing in de meerjarenraming voor de jaarschijf 2026 ten onrechte per abuis als
afschrijvingslast aangemerkt. Deze omissie is bij de werkzaamheden voor de begroting  2024 gesignaleerd en nu gecorrigeerd.
2027:   Het positieve effect van € 736.000 in de jaarschijf 2027 kent twee hoofdoorzaken:

• er is sprake van een vrijval van afschrijvingslasten op investeringen waarvoor geen vervanging in het MeerjarenInvesteringPlan (MIP) is opgenomen, zoals herinrichtingen van wijken en uitbreidingen 1e  scholen; en
• een geplande aflossing op een lening was in de begroting 2023 in de meerjaren-raming voor de jaarschijf 2027 ten onrechte per abuis als afschrijvingslast aangemerkt. Deze omissie is bij de werkzaamheden voor de begroting 2024 gesignaleerd en nu gecorrigeerd.

Algemene uitkering

Bij het opstellen van de Kadernota 2024 is in het meerjarenperspectief een 'voorschot' verwerkt voor de verwachte groei van de Algemene Uitkering in de meicirculaire Gemeentefonds 2023:
2024      +€ 9,0 miljoen   
2025      +€ 9,0 miljoen   
2026      +€ 7,5 miljoen

2027      +€ 5,0 miljoen
In de op 31 mei 2023  verschenen meicirculaire bleken de werkelijke bedragen enigszins af te wijken van de in de Kadernota opgenomen verwachtingen. Rekening houdend met de reeds ingerekende bedragen in de Kadernota 2024 zijn de juiste bedragen nu in de begroting opgenomen.

Loonkosten

Bij het opstellen van de begroting 2023 was nog niet bekend met welk bedrag de loonkosten zouden stijgen als gevolg van de nieuw af te sluiten CAO gemeenten 2023. De stijging van de
loonkosten in de begroting 2023 is destijds daarom ook bepaald op basis van een inschatting.
In het voorjaar 2023 is de CAO gemeenten 2023 afgesloten. Hierbij bleek dat de inschatting
van de loonkostenstijging in de begroting 2023 te hoog was. De loonkosten in de begroting 2024 zijn daarom ook naar beneden bijgesteld. Dit heeft een positief effect op de begrotings-uitkomst.
In de begroting 2024 is overigens nog geen rekening gehouden met de financiële effecten van de nieuw af te sluiten CAO gemeenten 2024.

Dotatie Reserve Grote Projecten

In de meerjarenraming is tot en met 2025 rekening gehouden met een oplopende dotatie aan de Reserve Grote Projecten. Daarna zou de jaarlijkse storting net zo groot zijn als de jaarlijkse onttrekking en zou de reserve naar een nulsaldo lopen. Op dat moment zou de reserve zijn betekenis hebben verloren.  
Door de harmonisatie van de Activanota's van de voormalige gemeenten Heerhugowaard en Langedijk als gevolg van de bestuurlijke fusie is in 2022 een aantal zaken vervroegd afgeschreven. De hogere afschrijvingslasten die hiervan eenmalig het gevolg waren zijn conform het doel van deze reserve gedekt uit de Reserve Grote Projecten. Hierdoor vertoont de Reserve Grote Projecten eind 2023 al een nulsaldo en kunnen de nog ingerekende dotaties in de begroting 2024 vervallen.

Riool

Per saldo stijgen de baten Rioolheffing in 2024 met € 400.000. Dit is toe te rekenen aan de compensabele BTW van investeringen die zijn opgenomen in het Programma Stedelijk Water en Riolering (PSWR). Deze compensabele BTW is niet als een last opgenomen in de begroting maar wordt wel extracomptabel meegenomen bij het berekenen van de kostendekkendheid. Voor de opbouw van de kostendekkendheid van het product Riolering wordt verwezen naar de paragraaf Lokale Heffingen.

Overige mutaties

Hieronder is de vrijval van diverse niet langer benodigde budgetten opgenomen.

Aanpassingen legesopbrengsten

De legesopbrengsten zijn in de begroting 2024 geïndexeerd. Bovendien zijn de aantallen aanvragen en verstrekkingen voor producten waarover leges in rekening worden gebracht, voor de begroting 2024 geactualiseerd. Met betrekking tot reisdocumenten en rijbewijzen wordt verwacht dat er vanaf 2024 tot en met 2027 een hoge piek zal zijn in het aantal verstrekkingen, wat zal leiden tot aanzienlijk hogere opbrengsten in deze periode.

Afval

Met het vaststellen van de begroting 2023 is de raad akkoord gegaan met het verhogen van budgetten voor de ICT-infrastructuur en uitbreiding van de formatie (Formatie op orde). Dit heeft geleid tot een stijging van de gemeentelijke overheadkosten. Deze hogere kosten worden over de verschillende  taakvelden binnen de begroting verdeeld.
Het taakveld Afval moet volledig kostendekkend zijn. Deze dekking dient te komen uit de opbrengsten Afvalstoffenheffing. Het aandeel van bovengenoemde hogere overheadkosten, dat ten laste van het taakveld Afval komt wordt daarom gecompenseerd door een hogere opbrengst Afvalstoffenheffing. Dit effect komt nu in de begroting 2024 naar voren.

Rente

De toe te rekenen rente aan grondexploitaties is naar beneden bijgesteld op basis van de verwachte ontwikkeling van de boekwaarden.

Autonome ontwikkelingen na Kadernota 2024

Na de vaststelling van de Kadernota 2024 in juli 2023 is bij het opstellen van de begroting 2024 nog een aantal nieuwe autonome ontwikkelingen naar voren gekomen, die alsnog in de begroting opgenomen zouden moeten worden. Het betreft de volgende onderwerpen met bijbehorende budgetten: